Een nieuwe ikonostase voor de kerk van de heilige Nikolaas in Amsterdam

Op vooravond van Lazaruszaterdag (29 maart 2010) is in de Russisch-orthodoxe Tichelkerk in Amsterdam de bouw van de nieuwe ikonostase afgerond. Het opbouwen van de stenen ikonenwand heeft twee weken in beslag genomen.

De kloosterkerk in het hart van Amsterdam (in het verleden in gebruik bij de Minderbroeders Kapucijnen) is in 2005 gekocht door de parochie van de heilige Nikolaas van Myra. De eerste Goddelijke Liturgie werd gevierd met het feest van de Doop des Heren in januari 2006. In 2007 werd een commissie ingesteld voor de inrichting van de kerk, onder voorzitterschap van de rector v. Sergei Ovsiannikov. De commissie nodigde een aantal deskundigen op het gebied van kerkelijke architectuur en kunst uit, waaronder de bekende ikonenschilder archimandriet Zenon en v. Nikolai Ozoline. In overleg met de deskundigen werden criteria vastgesteld voor de transformatie van een katholieke kerk tot een Orthodoxe.

De Tichelkerk is in 1912 gebouwd als een neo-Romaanse basiliek met twee zijbeuken en een halfrond priesterkoor. Verschillende deskundigen wezen op de gemeenschappelijke oorsprong van de Romaanse en Byzantijnse bouwkunst met het advies om voort bouwen op dit gedeelde erfgoed. In het bijzonder werd geadviseerd om de ikonostase te baseren op de vroegchristelijke voorloper, het templon. Aan de hand van deze criteria werd in het voorjaar van 2009 een prijsvraag gehouden, met als winnaar een ontwerp van de Engelse beeldhouwer en ikonenschilder Aidan Hart.

Aidan Hart werd geboren in Engeland en groeide op in Nieuw-Zeeland. In 1985 werd hij opgenomen in de Orthodoxe Kerk door de Metropoliet Anthony Bloom, die ook in 1974 de parochie in Amsterdam stichtte. Hij legde zich toe op het schilderen van ikonen en op houtsnijwerk. In 1993 vervaardigde hij een omlijsting voor de zeer bekende ikoon van de Moeder Gods van Iviron in het Iviron-klooster op de berg Athos. Naast ikonenschilder is Hart ook visiting tutor bij de Prince’s School of Traditional Arts in Londen.

De ikonenwand van de Tichelkerk is opgebouwd uit drie soorten kalksteen met subtiele kleurverschillen, wat de wand grotere diepte geeft. Onder de zes ikonen (de bestaande ikonen van Christus en de Moeder Gods, al ruim 30 jaar in het bezit van de parochie, en vier nieuwe, die Hart de komende maanden zal schilderen) bevinden zich gebeeldhouwde panelen met verschillende afbeeldingen. De dwarsbalk (architraaf) is over de gehele breedte met een bladmotief versierd. Boven de centrale (Koninklijke) deuren bevindt zich een boog met een gebeeldhouwde ikoon van Christus (de “niet-met-handen-geschilderde”) en twee engelen in aanbidding. In zijn ontwerp heeft Hart aansluiting gezocht bij de vroegchristelijke kunst van de vele achtergronden die de parochie kent (meer dan 20 nationaliteiten): naast oud-Russische elementen zijn ook vroege voorbeelden uit Georgië, Byzantium, Ravenna en Engeland gebruikt. Al het beeldhouwwerk is met de hand uitgevoerd.

De ikonostase kon worden opgebouwd dankzij de nalatenschap van een parochiane van het eerste uur.

Foto’s: